BYŁEM GEEKIEM W PRL-u TOMEK KRECZMAR (pdf)

BYŁEM GEEKIEM W PRL-u

AUTOR: Tomek Kreczmar

W latach 80. XX wieku należał do przeróżnych klubów miłośników fantastyki i rozpoczął swoją przygodę z rynkiem klubówek, gdzie współpracował przy wydaniu takich hitów jak „Conan i bóg-pająk” czy „Śpiąca czarodziejka”. W latach 90. dołączył do drużyny wydawnictwa MAG, gdzie przez siedem lat budował rynek TRPG/RPG, czyli narracyjnych gier fabularnych, przykładając swą klawiaturę do czasopisma „Magia i Miecz” (wieloletni naczelny) i polskich edycji podręczników (m.in. „Earthdawn”, „Zew Cthulhu” czy „Wiedźmin: Gra wyobraźni”). Jego macki sięgnęły „Wiedźmina I”, „Wrót Baldura” oraz karcianek, takich jak „DoomTrooper”, „Thorgal” czy „Kult”. Przez 10 lat szefował Hyperowi, tworząc kultową telewizję dla graczy i miłośników technologii. Geek nieokreślonego poziomu doświadczenia oraz nerd, ale bez przekonania. Publikował na łamach magazynów papierowych („Magia i Miecz”, „Newo Plus”, „PSX Extreme”, „Pixel”) oraz w internecie (polygamia.pl, gadzetomania.pl, magazyn.allegro). Napisał kilka paragrafówek, mnóstwo artykułów oraz wspominków. Fan Dungeons & Dragons. Ojciec i mąż. Podwójny magister, a nadto inżynier. Pracuje jako producent przy grach elektronicznych. Jak ma chwilkę, pisze coś na blogu holistyczny.com.pl, który poświęcił szeroko pojętemu rynkowi gier.

O KSIĄŻCE

Niezwykła podróż w czasy, gdy papier był reglamentowany, a przyjaźń ze Związkiem Radzieckim wpisano do polskiej konstytucji. Opowieść o polskich fantastycznych filmach, o niesłusznie zapomnianych książkach, o trudno dostępnych komiksach oraz o nielicznych grach, w które mogli zagrać ludzie pozytywnie zakręceni na punkcie fantasy czy science fiction za czasów PRL-u.

Nostalgiczny powrót do czasów, gdy bycie tak zwanym geekiem nie należało do łatwych. Dzieciaki, nastolatkowie, młodzież i wszyscy inni byli skazani na ograniczoną liczbę źródeł, książek, czasopism, filmów czy programów telewizyjnych. I wszyscy mieliśmy dostęp do mniej więcej tego samego, choć raczej nikt nie zdobył każdej z wymienionych dalej pozycji, nie miał okazji cieszyć się się z osobistego obcowania z każdym opisanym sprzętem czy dziełem.

„Byłem geekiem w PRL-u: intelektualna pożywka nerdów tamtych lat” na 400 stronach w ponad milionie znaków oraz kilkuset zdjęciach i ilustracjach przedstawia obraz tej mimo wszystko fantastycznej rzeczywistości w szarości Polski Ludowej. Pejzaż tych wszystkich książek, komiksów, słuchowisk, seriali, filmów, gadżetów, zabawek czy gier, które niby były na wyciągnięcie ręki, ale dostęp do których wymagał szczęścia, samozaparcia, czasu, kasy oraz wysiłku. To dlatego każda z tych zdobyczy bywała bezcenna i taką pozostała w milionach wspomnień.

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE – 11

• Wtręt historyczny – 14
• Pewex i bony towarowe – 15
• Geek – 18
• Nerd – 19
• Fantastyka – 20

CZĘŚĆ 1: Fandomizacja – 21

• Fandom – 22
• Narodziny światowego fandomu – 22
• Fandom w PRL-u – 23
• Kongresy i konwenty – 28
• Nagrody fandomu polskiego – 29
• Wydawnictwa fandomu polskiego – 29
• Fanziny – 30
• Klubówki – 31

CZĘŚĆ 2: Literatura – 35

• Fantastyczne ciekawostki – 38
• Wybrane podgatunki science fiction – 38
• Serie wydawnicze – 38
• Zbiory opowiadań – 41
• Zanim powstał PRL – 42
• Polski Verne – 43
• Trylogia księżycowa – 43
• Między wojnami – 46
• Polska powojenna fantastyka – 47
• Kosmiczna trylogia – 47
• „Cudowne lata” – 49
• Polityczna czy ponadczasowa? – 50
• Przegląd polskiej literatury SF – 51
• Polskie TWZ – 54
• Fantasy w PRL-u – 55
• Wybrane podgatunki fantasy – 58
• Groza i horror – 58
• Wybrane podgatunki grozy/horroru – 60
• Groza w PRL-u – 60
• Stefan Grabiński – polski Poe czy polski Lovecraft? – 61
• O prozie Grabińskiego – 65
• Fantastyczny zaciąg radziecki – 65
• Przegląd dzieł – 66
• Radzieckie podsumowanie – 72

CZĘŚĆ 3: Technologia PRL – 73

Audio

• Gramofony i winyle – 78
• Radio – 84
  • Początki radiofonizacji – 84
  • Technologiczne skoki – 85
  • Pierwsze polskie odbiorniki – 89
  • Po wojnie – 94
  • Audycje radiowe – 98
  • Polskie radio – 98
• Kasety i szpule – 102
  • Magnetyczny zapis dźwięku – 102
  • Polskie szpule – 106
  • Nadciąga czas kasety – 107
  • Deszcz radiomagnetofonów – 110
  • Przenośny odtwarzacz kaset magnetofonowych – 111
  • Nasz Kajtek – 112
  • Na marginesie o bateriach – 113

Wideo

• Domowe „kino” PRL-u – 113
• Trójwymiar w domowych pieleszach PRL-u – 119
• Potęga telewizora – 119
  • Polska myśl telewizyjna – 120
  • Szlachetne kamienie odbiornikowego świata – 122
  • Rosyjska myśl techniczna – 122
  • Zanim na dobre ruszył kolor – 123
  • Rosyjski kolorowy świat – 126
  • Nasze barwy – 126
  • Znów było dobrze, choć było źle – 127
• Projektory i magnetowidy – 127
  • Przed VHS-owym szaleństwem – 127
  • VHS-owy szał – 127
  • Polski grajdołek – 128
  • Rodzime odtwarzacze VHS – 129
  • Nostalgiczna reszta – 132
  • Obcy kram – 136
  • Notatka o wytrzymałości – 137

CZĘŚĆ 4: Kino, telewizja i radio – 139

Kino

• Zachodnie kino na polskich ekranach – 141
• Kino fantastyczne w dwudziestoleciu międzywojennym – 143
• Polska Wojna Gwiazd – 143
• Pan Kleks i inni – polskie kino fantastyczne w PRL-u – 144
• Powojenni twórcy sięgają po fantastykę naukową – 144
• Kosmiczna dekada – 148
• Dziesięć lat do upadku muru – 151
• Zamiast rekapitulacji – 157
• Ekranizacje prozy Stefana Grabińskiego – 158
• Na Srebrnym Globie – 160

Telewizja

• Telewizja PRL-owskich nerdów i geeków – 168
  • Co się oglądało i jak się oglądało – 168
  • Polskie programy popularnonaukowe – 169
  • Popularnonaukowe animacje – 175
  • Na popularnonaukowym marginesie – 176
  • Nie tylko popularyzacja nauki – 177
• Zagraniczne serie fantastyczne – 180
• Polskie telewizyjne produkcje – 210
• Telewizyjne podsumowanie – 222

Teatr Telewizji

• Krótka historia – 222
• Teatr w Polsce – 223
• Teatr Telewizji – 223
• Cykle i pasma – 224
• Wybrane przedstawienia – 225
• Ponadczasowy Teatr Telewizji? – 234

Radio

• Co nam grało nasze radio – 235
• Słynne kontrowersje – 235
• Teatr Polskiego Radia – 237
• Wybrane audycje Teatru Polskiego Radia – 238
• Matysiakowie w Jezioranach – 239
• Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy – 240
• 60 minut na godzinę – 241
• Nie tylko dla orłów – 242
• Powtórka z rozrywki – 242
• Teatrzyk Zielone Oko – 243
• Bajki dla dzieci – 243
• Fantastyczni twórcy a słuchowiska – 244

CZĘŚĆ 5: Komiks – 245

• Początki komiksu na świecie – 247
• Prehistoria polskiego komiksu – 247
• Komiks w PRL-u – 248
• Komiks propagandowy – 250
• Komiks zachodni w PRL-u – 253
• Komiks fantastyczny w PRL-u – 258
• Fenomen „Thorgala” – 272
• „Doman” – polski barbarzyńca – 277
• Larkis: Pierwsza śmierć – 279

CZĘŚĆ 6: Gry i zabawy – 281

• Człowiek bawiący się – 283
• Polskie i zagraniczne zabawki – 283
• Ukochane żołnierzyki – 286
• Tak okropne, że aż piękne figurki – 297
• Gry – 304
• Planszówki – 306
• Monopoly – 314
• Strategiczne gry bitewne – 317
• Paragrafówki – 320
• RPG – 322

BOHATEROWIE – 327

• Czasopisma – 329
• Osoby – 335

POSŁOWIE, ŹRÓDŁA I PODZIĘKOWANIA – 382
BIBLIOGRAFIA – 383
INDEKS – 385